Veganisme wordt steeds populairder. Restaurants hebben vaker vegan opties en ook supermarkten blijven niet achter: het aanbod in vegan producten groeit in heel Nederland. Veel vlees eten is ongezond en slecht voor het klimaat en veganisme is in trek en goed voor het milieu.
Veganisten eten en gebruiken geen dierlijke producten, en worden daarbij soms aangemoedigd door topsporters, die zweren bij een veganistisch dieet en supplementen. Daardoor is het niet enkel een dieet of een principe, maar echt een lifestyle geworden. Maar hoeveel veganisten zijn er eigenlijk in Nederland? Is veganisme wel gezond of beter voor het milieu, wat mogen veganisten eigenlijk wél eten? En hoe kunnen restaurants op dit alles inspelen en hun vegan menu verbeteren?Vegan is hot, maar is het ook healthy?
Vegan: een land zonder melk of honing
Veganisten eten plantaardig en gebruiken geen dierlijke producten. Dat betekent geen melk, eieren, kaas en ook geen snoepjes met gelatine of honing. Veganisme is afgeleid van het woord ‘vegan’ en is vlak voor de Tweede Wereldoorlog ontstaan. Hoewel de levensstijl niet nieuw is, is het de afgelopen jaren in populariteit toegenomen.
Vegan trends in de horeca >>
Naast voedsel zorgen veganisten ervoor dat andere producten die ze kopen, zoals schoenen of tassen, niet van dierlijke producten zijn gemaakt. Zo dragen ze geen leren laarzen en zijde blouses. Ook gebruiken ze plantaardige shampoo en parfums. Een veganist gaat dus een stapje verder dan een vegetariër, die alleen geen vlees en vis eet.
Redenen voor een plantaardige lifestyle
Er zijn grofweg drie redenen waarom mensen een veganistisch dieet nastreven, zegt Laura Polderman van Dier&Recht. “Veganisme wordt populairder, omdat mensen zich steeds meer bewust worden van de negatieve gevolgen van dierlijke producten voor het dierenwelzijn, het klimaat én hun eigen gezondheid.”
Om met het eerste te beginnen: “Er komen steeds meer misstanden in het nieuws over stalbranden en dierenmishandeling in slachthuizen. Steeds meer mensen beseffen dat de manier waarop wij dieren houden niet gezond en wenselijk is.”
“Daarnaast bevatten vlees en zuivel veel antibiotica en dat zijn vaak bewerkte producten”, vervolgt Polderman, “dat is slecht voor de gezondheid.” Sommige veganisten eten bovendien zuiver plantaardig vanwege de kleinere kans op hart- en vaatziekten en bepaalde kankers. Verder is de kans op overgewicht kleiner en diabetes type-2 komt minder voor dan bij iemand die vlees eet.
Tot slot nemen veganisten een volledig plantaardige lifestyle aan vanwege het klimaat. Koeien stoten veel CO2 uit. Mensen die kiezen voor veganisme, stoten voor de helft minder CO2 uit.
Nog maar weinig vegan op de menukaart in restaurants
De schattingen hoeveel veganisten er in Nederland wonen, lopen uiteen. Uit een onderzoek van NU.nl in samenwerking met hettestpanel.nl blijkt dat in 2019 zo’n 170.000 Nederlanders veganistisch waren. Het onderzoek van de Vegetariërsbond telt er zo’n 261.000, en dat is volgens Polderman juist. Uit hetzelfde onderzoek van de Vegetariërsbond blijkt dat vooral onder mensen jonger dan veertig de populariteit van het veganisme toeneemt.
Geen vegan opties = klantverlies >>
Laura Polderman van heeft jaren ervaring in de horeca en heeft vanuit haar werk voor Varkens in Nood en Dier&Recht veel kennis over dierenwelzijn in de voedselindustrie. Ze adviseert jonge chefs en moderne restaurants rekening te houden met plantaardig voedsel, en meer lokaal en seizoensgebonden. “Meer plantaardig eten heeft de toekomst, maar helaas zijn nog veel restaurants hier niet meer bezig. Dat is niet alleen jammer voor de gasten, maar ook een gemiste kans voor de restaurants.” De plantaardige markt zet miljarden per jaar om en in New York en Nieuw-Zeeland stapten zelfs hoogstaande sterrenrestaurants over op volledig vegan.
Nederlanders eten de meeste vleesvervangers van heel Europa
Nederlanders eten van alle Europeanen de meeste vleesvervangers. Dat blijkt uit onderzoek onder de elf Europese landen met de grootste markten voor vleesvervangers van marktonderzoeksbureau Nielsen, in opdracht van non-profit organisatie ProVeg. Volgens Kenny Oostrik van Wakker Dier is dat makkelijk te verklaren: “De Nederlandse eetcultuur draait om aardappel, groente en vlees. Dat vlees is goed te vervangen door een vleesvervanger.”
Kenny Oostrik is blij dat het geitenwollensokken-imago er een beetje vanaf is – hoewel een veganist eigenlijk geen geitenwollensokken mág dragen – en dat de tijd echt is veranderd. “Vroeger was de keuze beperkt en moest je het als veganist vaak doen met een groenteburger, terwijl de supermarkten nu vol liggen met vegan kipnuggets, spareribs en vegetarische lekkerbekken.” Dat maakt het volgens hem ook toegankelijk.
Volgens Oostrik is het vooral belangrijk voor de dieren en de vee-industrie. “Alle Nederlanders samen eten per dag 500.000 dieren.” Die dieren kwijnen volgens hem weg in de stallen, dus voor dieren is het echt belangrijk volgens hem. “Maar ook voor onze gezondheid is het beter”, zegt Oostrik, “we eten meer vlees dan het Voedingscentrum adviseert.”
Een handje noten, peulvruchten en andere alternatieven voor vlees
Om een zo gezond en gebalanceerd mogelijk dieet na te streven, is het belangrijk voor een veganist om eiwitten uit plantaardige producten te halen. Het Voedingscentrum adviseert dagelijks een handje noten te eten en een paar dagen per week een handje extra.
Verder raadt het Voedingscentrum veganisten aan producten met veel calcium te eten, zoals peulvruchten. Denk aan kikkererwten, sojabonen en linzen. Maar zaden, bonen en volkorenbrood zitten ook boordevol eiwitten. Ter aanvulling is het goed om supplementen bij te slikken, zoals vitamine B12, ijzer, vitamine D en Omega 3. Supplementen mogen nooit ter vervanging van een maaltijd, maar kunnen er wel voor zorgen dat een veganist geen tekort aan ijzer krijgt.
Oesterzwammen, een vegan alternatief >>
Het Voedingscentrum stelt: “Als veganist heb je 30 procent meer eiwit nodig dan mensen die vlees eten. Dat heeft te maken met het verschil tussen plantaardige eiwitten en dierlijke eiwitten. Daarnaast is het belangrijk om eiwit uit verschillende bronnen te halen. Naast de genoemde alternatieven voor vlees en melk, zijn volkoren graanproducten een belangrijke eiwitbron. Ook de combinatie is van belang; peulvruchten met granen is een goede combinatie.”
Maar met een handje noten of wat peulvruchten kan een restaurant natuurlijk niet aankomen. Voor vegan op de menukaart is het belangrijk om echt lekkere vegan gerechten te maken.
Horecaondernemers gaan mee in de trend en zetten vegan op de menukaart
Horecaondernemers in grotere steden gaan volgens Kenny Oostrik met de tijd mee. Daar is het vegan aanbod volgens hem gigantisch en er zijn steeds meer restaurants gespecialiseerd in veganistische gerechten. Buiten de grote steden lopen restaurants nog wel wat achter en valt er zeker nog wat winst te behalen in veganistische opties, vindt hij. “Dan wordt het al snel een bord pasta, dat is niet heel spannend.” Hij denkt dat horecaondernemers mensen ook echt kunnen verrassen en inspireren met een goede en lekkere veganistische optie.
Laura Polderman is blij dat er steeds meer restaurants plantaardige opties op het menu zetten. Zij ziet ook net zoals Kenny Oosterik een groot verschil tussen de Randstad en daarbuiten. “Waar je in Amsterdam meer dan dertig restaurants hebt met een volledig vegan menu, zijn die er in sommige dorpen nog helemaal niet. Bij de wat meer klassieke restaurants is er vaak maar één optie, of is alleen het dessert of het brood vegan.”
Het hoeft volgens haar niet moeilijk te zijn om als horecaondernemer over te stappen op een veganistische keuken. “Zet voor elke gang veganistische gerechten op de kaart. Je kunt het zo moeilijk maken als je zelf wil, maar je kunt ook bestaande vlees en zuivelvervangers gebruiken. Zorg dat je plantaardige melk kunt bieden bij de koffie. Zuivel kun je makkelijk vervangen door plantaardige zuivel, zowel voor kaas als yoghurt en melk. Ook zit in veel gerechten ei, terwijl die soms ook zonder kunnen. Denk aan desserts, pannenkoeken, quiches. Hiervoor kun je bijvoorbeeld aquafaba gebruiken.”
Veganisme is populair onder topsporters
Ook vanuit de sportwereld wordt de vegan-trend aangewakkerd. Denk aan influencers die plantaardig eten promoten, maar ook aan Lewis Hamilton, Arnold Schwarzenegger en Novak Djokovic. In de documentaire The Game Changers vertellen onder meer deze sporters hoe een vegan lifestyle bijdraagt aan hun prestaties en herstel. Volgens de makers is het een mythe dat een sporter vlees nodig heeft.
Het Kenniscentrum Sport & Bewegen stelt in een opgestelde factsheet over sport en voeding. Daarin staat dat plantaardige eiwitten minder essentiële aminozuren bevatten dan dierlijke eiwitten. Deze essentiële aminozuren zijn nodig voor allerlei lichaamsprocessen, ook voor herstel en spieropbouw. Verder kunnen volgens deze organisatie vegetariërs en vooral veganisten er op letten dat ze verschillende bronnen van eiwit eten. “Zo bevatten peulvruchten niet alle essentiële aminozuren, maar wanneer je in dezelfde maaltijd ook voldoende granen eet krijg je wel alle aminozuren binnen die je nodig hebt.”
Het is volgens Kenny Oostrik van Wakker Dier niet makkelijk om direct over te gaan naar een volledig plantaardig dieet. Maar het kan wel stap voor stap. “Ruil je kwark bijvoorbeeld een keer om voor vegan kwark of en kies een keer voor een boterham met pindakaas, in plaats van met vlees. Begin klein en bouw het steeds verder uit.” In navolging hiervan kunnen restaurants beter hun kaart uitbreiden met plantaardige opties, dan vertrouwde producten te schrappen. Dus bitterballen én bietenballen. Zo krijg je acceptatie voor vegan op de menukaart.
Het Voedingscentrum raadt mensen die kiezen voor veganisme aan om naar een diëtist te gaan. Zeker kinderen, ouderen, zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven lopen meer risico op tekort aan voedingsstoffen.
Een veganistisch dieet kan dus zeker gezond zijn, zolang de veganist de dierlijke voedingsstoffen uit plantaardige producten haalt. Veganisme neemt toe in populariteit en de keuze is reuze. Restaurants gaan met de trend mee en zetten vegan op de kaart. Een vegan lifestyle is hot en kan met de juiste keuzes in voeding en supplementen ook zeker healthy zijn.
